Yeni Normal ve Dijital Eğitim

Eğitim programı, öğrenim ortamında yapılan ders ve etkinliklerden okuldaki diğer iş ve işlemlere, kişiler arası ilişki ve etkileşimlerden kişilerin davranış kalıplarına, okullarda kullanılan ve kullanılmayan eşyalardan bunların yerleştirilmesindeki düzene kadar tüm eğitim ve öğretim unsurlarını kapsayan bir kümeler sistemidir. Dolayısıyla eğitim programı, kasıtlı bir şekilde bir araya getirilmiş olan öğrenme ortamındaki kişiler, nesneler ve bunlar arasındaki ilişkiler toplamı şeklinde ifade edilebilir.

Eğitim programının -kapsayıcı bir küme olarak- en önemli unsuru, Türkçede “müfredat” diye isimlendirilen öğretim programıdır. Müfredat, belli bir konu alanında öğrencinin kazanması hedeflenen bilgi, beceri ve davranışların listelendiği dokümanlardır. Bir başka deyişle, bir öğrencinin öğrenme ortamında yaptığı faaliyetler sonucunda ulaşacağı çıktılar ve kazanımlar olarak da ifade edilebilir. Öğretim programıyla, belli becerilerin pratik ve uygulamalı bir şekilde öğrencilere kazandırılması ve bu becerilerin eğitim programı bağlamında bir davranışa dönüşmesi hedeflenir.

Eğitim kümesinin temel unsurlarından birisi de becerilerdir. Beceri kavramını 2 temel grupta ele alabiliriz:

1. Core skills (temel beceriler): Sosyal becerilerin veya başka bir alandaki uzmanlığın oturtulduğu zemin olarak tanımlanabilir. Genel olarak literatürü değerlendirdiğimizde, çocuk ve gençlere 5 temel becerinin kazandırılmasının hedeflendiğini görmekteyiz. Bunlar anadil, yabancı dil, matematik okuryazarlığı, bilim okuryazarlığı, vatandaşlık okuryazarlığıdır (medeni insan eğitimi vb.).
2. Soft skills (sosyal beceriler): Başka alanlara aktarılabilen ve uygulanabilen beceriler olarak tanımlanabilir. Bu becerilerin sınırlarının tam çizilemediği, amorf bir özellik sergilediği ifade edilebilir. İletişim, takım çalışması, eleştirel düşünme, öğrenmeyi öğrenme becerileri (bilimsel kaynakları araştırma becerisi) vb. bu tür becerilere örnek olarak verilebilir.

Eğitim programını kapsayıcı bir küme olarak düşünürsek, öğretim programı ve onunla kesişen beceriler birer altküme olarak ifade edilebilir. Bu küme sisteminin bir diğer unsuru olan değerler ise, tüm eğitim unsurlarının içinde bulunduğu hava / atmosfer / zemin olarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle toplumun veya eğitim sistemini kuran yönetimin öğrencilere kazandırmak istediği dünya görüşü / bakış açısı olarak da ifade edilebilir.

Çocuk ve gençlere öğrenim ortamlarında kazandırılmak istenen bilgi, duygu, değer ve becerilerin belirlenmesi ve bu kazanımın ne şekilde / hangi yöntemlerle gerçekleştirilebileceği dijitalleşme ve son dönemde yaşanan pandemiyle beraber daha çok tartışılmaktadır. Çağın gereklerine uyum sağlamak adına dijitalleşen öğrenme ortamlarının (okullar vb.) önemi pandemi sürecinde bir kez daha öne çıkmıştır. Fiziksel mesafe kısıtları sebebiyle yüz yüze eğitimlere ara verildiği bu dönemde en çok etkilenen ve dijitalleşme çabasıyla öğrencileri de en çok etkileyen unsurlardan biri öğrenme ortamı olmuştur. Nitekim ne eğitim sistemi içindeki öğretmen sayısı ne de dijitalleşen bilgi miktarı azalmıştır. Ancak bütün bu unsurlar arasındaki ilişkinin kurgulandığı zemin olan öğrenme ortamları daha verimli eğitim sağlayabilmek adına dönüşmek durumunda kalmıştır. Bu değişimde iletişim ve teknoloji araçlarının etkisi büyük olmuş, neticede dijital ve online öğrenme ortamları geliştirilmiştir.

Zeynep Şişman
Kızılay Akademi Araştırma Uzmanı